Maelezo ya jumla
Maambukizi ya virusi vya UKIMWI kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto yanaweza kuzuiliwa kwa kufuata taratibu za matibabu na kufuata maelekezo ya wataalamu wa afya. Hapa chini ni vipengele mbalimbali vinavyohusika na kuzuia maambukizi ya UKIMWI kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto.
Kufanya Vipimo vya Awali kili kuzuia Maambukizi ya virusi vya UKIMWI kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto
Ili kuzuia Maambukizi ya virusi vya UKIMWI (VVU) kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto , inashauriwa mama kufanya vipimo vya VVU mapema iwezekanavyo wakati wa ujauzito, au mara tu baada ya kujifungua. Kwa kufanya hivyo, inawezekana kugundua iwapo mama ana VVU au la. Ikiwa mama ana VVU, ataweza kupata matibabu na maelekezo ya jinsi ya kuzuia maambukizi kwa mtoto wake.
Matibabu ya Mama
Ikiwa mama amegundulika kuwa na VVU, anapaswa kupewa matibabu mapema. Matibabu ya VVU yanajumuisha matumizi ya dawa za kupunguza makali ya VVU, ambazo husaidia kudhibiti ukuaji wa virusi vya VVU mwilini. Matibabu haya yana msaada kubwa katika kuzuia maambukizi ya VVU kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto. Mama anapaswa kufuata maelekezo ya daktari na kutumia dawa zote kama ilivyoelekezwa, kwa kufanya hivyo itapunguza uwezekano wa mtoto kupata VVU.
Uzazi Salama
Ikiwa mama ana VVU, inashauriwa kuzingatia uzazi salama. Hii ni pamoja na kujifungua kwa njia ya upasuaji (cesarean section) badala ya kujifungua kawaida (vaginal delivery). Kujifungua kwa njia ya upasuaji husaidia kupunguza uwezekano wa mtoto kupata VVU kutoka kwa mama wakati wa kujifungua.
Matibabu ya Mtoto
Ikiwa mtoto amezaliwa na mama aliye na VVU, mtoto anapaswa kupewa matibabu ya dawa za kupunguza makali ya VVU ndani ya saa 48 baada ya kuzaliwa. Matibabu haya yanapaswa kuendelea kwa miezi sita hadi mwaka mmoja baada ya kuzaliwa. Matibabu haya husaidia kudhibiti ukuaji wa virusi vya VVU na hivyo kuzuia maambukizi ya VVU kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto.
Ushauri na Elimu ili kuzuia maambukizi ya virusi vya UKIMWI (VVU) kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto
Wazazi wanapaswa kupewa ushauri na elimu kuhusu VVU/UKIMWI na jinsi ya kuzuia maambukizi kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto. Elimu hii inaweza kujumuisha maelezo juu ya kufanya vipimo vya VVU, matibabu ya VVU, uzazi salama, matibabu ya mtoto, na jinsi ya kuzuia maambukizi ya VVU kwa ujumla. Pia, wazazi wanapaswa kuwaelimisha watoto wao kuhusu umuhimu wa kuzuia maambukizi ya VVU/UKIMWI.
Lishe Bora
Watoto waliozaliwa na mama wenye VVU wanahitaji lishe bora ili kuimarisha mfumo wao wa kinga. Mama anapaswa kupewa maelekezo ya jinsi ya kumnyonyesha mtoto kwa usalama, kwa sababu lishe ya maziwa ya mama ina virutubishi na kinga za asili ambazo zinasaidia kulinda mtoto dhidi ya maambukizi ya VVU. Kama lishe ya maziwa ya mama haiwezekani, mtoto anaweza kupewa maziwa ya formula yenye virutubishi vya kutosha.
Dawa na Dozi
Matibabu ya VVU hutofautiana kulingana na hali ya mgonjwa na hatua ya ugonjwa. Kwa Tanzania, matibabu ya VVU yanafuata mwongozo wa tiba wa Tanzania (Tanzania Standard Treatment Guidelines). Dawa za kupunguza makali ya VVU zinapatikana katika hospitali na vituo vya afya vinavyotoa huduma za VVU/UKIMWI.
Kwa matibabu ya mtoto aliyezaliwa na mama mwenye VVU, dawa ya kwanza ni nevirapine ambayo hupewa ndani ya saa 48 baada ya kuzaliwa. Kisha mtoto hupewa dozi ya dawa ya kupunguza makali ya VVU kulingana na uzito wa mtoto.
Hitimisho
Kuzuia maambukizi ya VVU/UKIMWI kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto inawezekana kwa kufuata taratibu za matibabu na maelekezo ya wataalamu wa afya. Mama anapaswa kupata vipimo vya VVU mapema iwezekanavyo, kupewa matibabu mapema, kufanya uzazi salama, na kumnyonyesha mtoto kwa usalama. Mtoto anapaswa kupewa matibabu ya dawa za kupunguza makali ya VVU ndani ya saa 48 baada ya kuzaliwa na matibabu haya yanapaswa kuendelea kwa miezi sita hadi mwaka mmoja. Ni muhimu kwa wazazi kupata ushauri na elimu kuhusu VVU/UKIMWI na jinsi ya kuzuia maambukizi kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto.
